ผมได้เข้าร่วม(หรือ บางทีผมอาจจะอยู่ฝ่ายผู้จัดมากกว่านะ ?) โครงการศึกษาภาษาเขมรสุรินทร์จากคัมภีร์ใบลาน ซึ่งจัดขึ้นโดยสมาคมภาษาและวัฒนธรรมจังหวัดสุรินทร์ ในวันที่ 7,14 และ 21 สิงหาคม 2553 ณ วัดจำปา ต.ในเมือง จ.สุรินทร์
ที่มาของกิจกรรมนี้คือ ทางสมาคมฯ เองก็ทำงานด้้านสนับสนุนและส่งเสริมการใช้ภาษาถิ่นอยู่แล้ว การศึกษาภาษาถิ่นจากคัมภีร์ใบลานก็เป็นกิจกรรมหนึ่งที่ดำเนินการอยู่นอกจากกิจกรรมสอนภาษาเขมรที่ดำเนินการมาอย่างต่อเนื่อง จึงได้เปิดการอบรมการเรียนภาษาเขมรสุรินทร์จากคัมภีร์ใบลานขึ้นสำหรับผู้สนใจขึ้น (ใครสนใจก็มาร่วมได้เลย ไม่ต้องสมัคร ไม่ต้องแจ้งอะไรทั้งสิ้น เสียค่าเอกสาร 50 บาท) จุดประสงค์อีกประการของกิจกรรมนี้คือ ต้องการลบความเชื่อของหลายๆ คน ที่เชื่อว่า "
เขมรสุรินทร์ไม่มีภาษาเขียน" ซึ่งจารึกในใบลานที่ีมีอยู่ตามวัดต่างๆ คงจะตอบได้ว่าความเชื่อดังกล่าวถูกต้องหรือไม่
เนื้อหาการอบรมในครั้งแรกมีดังนี้
1.แนะนำและจำแนกประเภทของสื่อที่บันทึกเรื่องราวในอดีตผมก็ฟังได้คร่าว มีการพูดถึง "จบับ" , "เรียมเกร" และ "ศิลาจารึก" และเนื้อหาโดยร่วมๆ ที่มีการบันทึกลงในสื่อแต่ประเภท
2. แนวทางการอ่านใบลาน2.1 อ่านอักษรที่อยู่บนใบลาน
เริ่มจาการแสกนใบลานมาเก็บไว้ก่อนและเริ่มอ่านสิ่งที่เขียนไว้ทุกๆ ตัวอักษรโดยละเอียด การแกะตัวอักษรบนใบลานจากหน้ากระดาษที่ถ่ายเอกสารมาอีกทีทำให้ต้องเพ่งอย่างมาก ผมแนะนำให้ซื้อแว่นขยายมาใช้เป็นเครื่องมือด้วย อักษรที่เขียนนั้นมีบางส่วนที่เขียนไม่เหมือนในปัจจุบัน (จริงๆ ต้องบอกว่า ในปัจจุบันไม่เหมือนสมัยโน้นมากกว่า) รวมทั้งไวยากรณ์ การสะกดที่ดูแปลกๆ จึงต้องมีการตีความจากบริบทต่างๆ ประกอบด้วย
[นี่คืือใบลานที่ถูกอ่านออกมาแบบดิบๆ (คลิ๊กที่รูปเพื่อดูภาพขยาย)]
เมื่อสิ้นสุดขั้นตอนนี้ ท่านจะได้ภาษาโบราณออกมา อ่านพอเข้าใจแต่ก็ดูแปลกๆ
2.2 แปลจากภาษาโบราณเป็นภาษาปัจจุับัน
เมื่อได้ภาษาโบราณแล้ว เราก็แปลให้สละสลวยเป็นภาษาในยุคปัจจุบันให้คนทั่วไปอ่านได้ หรือจะนำวิเคราะห์สังเคราะห์ฺอะไรก็ตามที่ท่านต้องการ
3. การฝึกปฏิบัติเราเริ่มศึกษาจากคำประพันธ์ที่เรียกว่า จบับเกรกาล(เก-ระ-กาล) ซึ่งเป็นร้อยกรองประเภทกาพย์ "พรหมกิติ์"(เป็นชื่อประเภทของกาพย์ชนิดหนึ่ง) ที่ได้มาจากใบลานของวัดจำปานี่เอง ผู้บรรยายได้จัดแสกนใบลานเองในเอกสารประกอบการอบรมไว้แล้ว ในการฝึกปฏิบัติจะย้อนกระบวนการในข้อ 2 คือแทนที่จะให้ผู้รับการอบรมตีความเอง ผู้บรรยายจะนำเนื้อหาที่เป็นภาษาปัจจุึบัน , เนื้่อหาที่เป็นภาษาโบราณ ที่ถอดความมาก่อนแล้ว มาให้ศึกษาและฝึกอ่านให้คล่องก่อน
จากนั้นจึงให้กลับไปลองอ่านจากใบลาน เพื่อให้เปรียบเทียบและทำความเข้าใจว่า ตัวอักษรแต่ละตัวในใบลานนั้น มีการถอดความมาได้อย่างไร หากมีข้อข้องใจก็ซักถามได้
การเลือกกาพย์มาให้ศึกษาในเบื้องต้นมีข้อดีหลายประการ คือ ข้อบังคับเรื่องจำนวนคำและสัมผัสคล้องจองในกาพย์จะทำให้สามารถตีความเนื้อหาที่ไม่เข้าใจได้ง่ายขึ้น การฝึกอ่านคำคล้องจองก็ไพเราะดีทำให้ไม่น่าเบื่อ โดยเนื้อหารวมๆ ของกาพย์ดังกล่าวเป็นเรื่องของเศรษฐีสั่งสอนให้ลูกหลานได้ประพฤติปฏิบัติตัวใด้ดี
สำหรับการอบรมคราวต่อไป วิทยากรให้ไปอ่านใบลานบางส่วนมาเองล่วงหน้า
ส่ิงท้ายการอบรมนี้เปิดกว้างสำหรับผู้สนใจ ซึ่งสามารถเข้าร่วมได้ในวันเวลาที่เหลือดังกล่าว ถึงแม้ท่านไม่รู้ภาษาเขมรแม้แต่น้อย ท่านก็สามารถเข้าร่วมกับพวกเราในฐานะผู้สังเกตการณ์ได้เช่นกัน
เพิ่มเติม-
ชมภาพกิจกรรมทั้งหมดได้ที่นี่
